معماری
معماری از آغاز زندگی بشریت، متولد گردیده است. بی گمان از همان سازه های نخستین غارنشینان، این هنر شکل گرفته و تا بناهای امروزی که به دست تحصیل کردگان این رشته طراحی، نظارت و ساخته شده است، ادامه دارد. این سبک تلفیق علم و هنر است؛ اینکه بتوان این مباحث را با جنبه های عملی درعین زیبابینی همراه ساخت .
شاید بتوان اینگونه بیان کرد که معماری به معنای استحکام وایستایی یک ساختمان در عین کارایی و زیبایی است. لوئیس سالیوان ، معمار معروف آسمان خراش های قرن نوزدهم، قاعده ای یونیک را وارد دنیای معماری نمود: شکل پیرو کارایی است. این هنرتحت فلسفه هایی نظیر ساختارگرایی، پست ساختارگرایی، تجربه گرایی، خردگرایی، پدیده شناسی قرار گرفته است.
اینکه یک ساختمان تنها نباید کارا باشد بلکه باید زیبا، روانشناسانه و فرهنگی باشد، یکی از اصول لاینفک این هنر می باشد. خلاقیت حلقه گمشده ی زنجیر معماری است؛ خواه به ایده های گذشته یا ایده های نوین، از زاویه ای متفاوت بنگرید. اینهنر در اصل یعنی استفاده خلاقانه از مصالح، فضا، بافت، نور، سایه، توده د راستای دستیابی به اهداف زیبا شناختی .
لوکوربزیه، یکی از بزرگترین معماران تاریخ، عنوان می دارد که : معماری بازی است با اشیاء در زیر نور شاید بتوان اینگونه بیان نمود که معماری خانه من جزیی از دنیای متمدن اطراف من است؛ من از دنیا منفک نیستم.
معماری چیست؟
این هنر را نی توان در یک جمله تعریف نمود، در کل یعنی پُرسه ای که از ایده ی خلاقانه آغاز؛ با پیاده سازی ایده به عنوان نقشه ادامه ؛ و با ساخت بنا ( هر نوع سازه فیزیکی اعم از مسکونی، غیرمسکونی و…) و تکمیل روند چیدمان، نورپردازی و جزییات دیگر اتمام می پذیرد. شاید اتمام کار تازه شروعی برای این کار باشد. این هنر یعنی خاطره سازی یعنی احیاء؛ بناهایی چون اهرام ثلاثه مصر، تخت جمشید ایران و کالاسیوم روم را در نظر بگیرید؛ اتمام معماری این بناها، آغازی برای جاودانه شدن معماری شان در خاطره هاست.
تحصیل در این رشته
آغاز تحصیل در رشته معماری از دوره متوسطه دوم می باشد. پس از اخذ حداکثر امتیاز لازمه برای تحصیل در رشته معماری، دانش آموز می تواند در هنرستان فنی و حرفه ای و در رشته معماری شروع به تحصیل نماید. نظر مشاور، نتیجه تست های آزمون های رغبت و غیره که مجموعا 65 امتیاز+ نمرات کسب شده در سه سال اول متوسطه یعنی 35 امتیاز= اولویت انتخاب رشته دانش آموز.
پس از اتمام دوره دوم متوسطه امکان ورود به دانشگاه برای فارغ التحصیلان از طریق کارشناسی ناپیوسته وجود دارد. یعنی ابتدا فارغ التحصیل دوره کاردانی را پس از قبولی در کنکور خواهد گذراند و سپس با آزمون مجدد وارد مقطع کارشناسی می گردد.
و پرسه تحصیل ادامه خواهد داشت …
لغت معماری در زبان عربی از ریشه ” عمر” به مفهوم آبادی، عمران و آبادانی نشات گرفته است؛ در زبان عربی معمار به معنای بسیار آباد کننده است.
زبان فارسی مترادف های متعددی برای معماری ارائه داده است؛ مترادف هایی از قبیل ” راز”، ” والادگر”، ” رازیگر”، “زاویل”، ” دزار”، “بانی کار”، ” مهراز” و… . لغت مهراز از دو بخش ” مه” به معنای مهتر و “راز” به معنای بنایان تشکیل گردیده است. تعبیر امروزی این واژه ، معنای مهندس معمار می باشد.
در زبان لاتین، لغت ” onarchitect ” از دو بخش archi به معنای سر، سرپرست و رئیس و tecton به معنای سازنده است که کاملا با واژه ” مهراز” همتراز است.
معنای دقیق لغت معماری ریشه در واژه یونانی tecture-archi به معنای ساختن ویژه، ساختنی هدایت شده است.
انواع معماری
قدمت این رشته به ساخت نخستین بناها باز می گردد؛ پرسه تکامل معماری، روند ازمون و خطا را پشت سر نهاده است. به مساوات رشد فرهنگ و دانش انسان ها، ساختمان سازی ( معماری) نیز به یک مهارت و هنر بدل گشت.
این رشته تا جایی رشد نموده است حالا دیگر دارای فرزندان بسیاری می باشد. هم اکنون معماری با نمودهای متفاوتی تعریف می گردد؛ اگر علاقه مند به کسب اطلاعات درباره نمودهای متفاوت این رشته هستید، در این بخش با ما همراه شوید .
# معماری باستانی »» ماورالطبیعه معماری
بازه زمانی : از آغاز تا کنون
ازنمودهای بارز این سبک باستانی می توان به مناطقی چون مصر، بین النهرین، یونان، روم اشاره کرد. این بخش ها ویژگی های ملکوتی و ماورالطبیعه معماری را بازتاب می کنند. اکثر این مناطق به بناها و لوح های باستانی متوسل می شوند تا قدمت فرهنگ و پیشینه خود را اثبات نموده و به نمایش بگذارند.
شاید بتوان اینگونه گفت که این رشته اصلا زاده ی دوران باستان است؛ چرا که قدمت قوانین و اصول برجای مانده این رشته به یک قرن پیش از میلاد (قوانین ویترویوس ) باز می گردد.
معماری کلاسیک »» مادر سبک های معماری
بازه زمانی : 850 پیش از میلاد تا 476 پس از میلاد
شاید بتوان اینگونه عنوان نمود که سبک کلاسیک، مادر تمامی سبک های معماری می باشد. سبک کلاسیک با ایده پردازی و ارائه آن به دنیای معماری، بستر را برای تحولات آتی فراهم آورد.شاخص های این رشته در یونان باستان و تمدن روم از سبک کلاسیک پایه ریزی شده اند . عبادتگاه ها، نمودهای تمدن که سایه ای محو از آن ها همچنان بر بناهای کنونی نیز سایه افکنده است، همگی نشات گرفته از معماری بی بدیل کلاسیک می باشد.
نمودهای سبک کلاسیک عبارتند از ساختمان های بزرگ، استفاده از خطوط و زوایای مدور، ستون ها و جداره های باشکوه که مزین به کنده کاری یا کنگره دار با الحاقات زینتی هستند. از مثال های بارز سبک کلاسیک می توان به آمفی تاتر کولوسئوم و معبد پاتئون در روم، آکروپولیس در آتن اشاره نمود.
# معماری روم شرقی »» تعدد گنبدها با جزییات تجملاتی
بازه زمانی: 330 تا 1453 میلادی
کفپوش های براق و تعدد گنبدها از شاخص های بارز معماری روم شرقی یا بیزانس می باشد. در دوره ظهور معماری روم شرقی، همه ی دیدگان خیره به تجملات و جزییات خیره کننده این سبک از بودند.
بسیاری از مساجد و کلیساها نیز تحت تاثیر این سبک معماری بنا گردیده اند. شاید بتوان گفت که یکی از مواردی که این سبک برای القا آن تلاش می کرد، توام سازی ثروت با قدرت بود.
بناهای متاثر از سبک روم شرقی را می توان از گنبدهای بسیار و جزییات تجملاتی و پر زرق وبرق آن شناخت. بناهایی چون مسجد ایاصوفیه در استانبول، کلیسای جامع سنت مارکو در ونیز، کلیسا سکره کر در پاریس از بناهای متاثر از سبک روم شرقی می باشند.
# معماری رمانِسک »» اسکلت گرد و ستون های ضخیم
بازه زمانی: 900 تا 1200 میلادی
این سبک که با نام “رومی وار” نیز متداول است، یکی از سبک های متاثر از قرون وسط می باشد. سازه های عظیم و سنگین وزن و در عین حال ساده، نمود این سبک می باشند.
بناهای متاثر از این سبک دارای دیوارها و اسکلتی سنگین و ضخیم بودند، پنجره ها کوچک وتزیینات داخلی بنا منحصرا اشکال لوزی شکل و زیگزاگ بودند.
همانطور که اشاره شد نمود سبک رومانِسک یا رومی وار اسکلت و بدنه ی گرد و ستون های ضخیم است. برج پیزا، غالب ساختمان های شهر سن جیمینیانو در ایتالیا و کلیسای جامع دورام در انگلستان مثالهای بارز متاثر از این سبک هستند.
# معماری گوتیک »» ستون های باریک ، تیز با قوس های فراوان
بازه زمانی : قرن 16-12 میلادی
این سبک در مقابل سبک های پیشین قد علم نمود. سبک معماری گوتیک متاثر از سبک اروپایی، بناهایی را خلق کرد که بلندتر و در عین حال سبک تر بودند. بناهای این سبک بیش از بناهای سبک های پیشین خودنمایی می کردند.
ستون های باریک بر ورای طاق های قوسی شکل از نمود این سبک است؛ نمودی که بیشتر در بنای کلیساها و عبادتگاه ها دیده می شود. زیبایی و جذابیت این سبک، منجر به احیای مجددش از اواسط قرن 18 تا اواسط قرن 20 گردید؛ زمانی که زمین شاهد بنای ساختمان هایی شدیدا متاثر از این سبک بود.
بناهایی که متاثر از این سبک خلق گردیدند دارای قوس ها و طاق های نوک تیز، مناره های مارپیچ، ستون های باریک و ستون های اصلی قوسی شکل، می باشند.
بناهایی نظیر کلیسای نوتردام پاریس، کلیسا وست مینستر لندن و کلیسای جامع کلن از جمله سازه هایی هستند که متاثر از سبک گوتیک بنا گردیده اند.
# معماری رنسانس »» سبک کلاسیک در پوششی نو
بازه زمانی : قرون 17-14 میلادی
شاید بتوان گفت که با سبک رنسانس، سبک کلاسیک مجددا متولد گردید. سبک رنسانس تن پوشی زیبا بر قامت سبک کلاسیک است؛ این سبک با رعایت تمامی قوانین سبک کلاسیک، سخاوتمندانه به آراستن آن مبادرت ورزید. اینگونه عنوان کنیم که سبک کلاسیک در سبک رنسانس حلول یافت؛ سبک رنسانس نسخه آپدیت شده و زیبای سبک کلاسیک است.
ستون ها، سنگ فرشها و گنبدهای بهبود یافته سبک کلاسیک ، از نمودهای سبک رنسانس می باشد. بناهایی چون کلیساهای جامع فلورانس، میلان، موزه لوورپاریس، کلیسا سن پیتر روم متاثر از معماری رنسانس ساخته شده اند.
# معماری باروک »» تزئینات خیره کننده
بازه زمانی : 1750-1600 میلادی
سبک معماری باروک به دنبال جلب توجه از طریق تمرکز بر جنبه های ظاهری و تزئینی بنا بود. ظهور این سبک با رواج کلاه گیس های نمایشی و تجملی بود که هر دو یک هدف را دنبال می کردند. دوره باروک، یکی از دوره های کم نظیری بود که از اِلمان های تزیینی تا حد اعلی بهره برد. این سبک سازه را به شکل کاملا دقیق با جزئیاتی کاملا خیره کننده به نحوی استادانه به نمایش گذاشت.
اواخر قرن هجدهم با آغوشی باز پذیرای سبک باروک بود و انصافا که این سبک نیز خوش درخشید. تک تک بناهای ساخته شده در آن زمان با جزئیات بسیار و زرق و برق چشم نواز، هر بیننده ای را به تماشا فراخواند.
از نمودهای این سبک می توان به اکسسوری های بسیار و خیره کننده، نقاشی بر روی سقف، استفاده از نور و نورپردازی به حد نمایشی اشاره نمود. کاخ ورسای فرانسه، فواره تروی روم، کلیسای جامع سنت پل لندن از جمله بناهای متاثر از سبک باروک هستند.
# معماری نئوکلاسیک »» دنباله رو سبک کلاسیک
بازه زمانی : اواسط قرن 18 میلادی
این سبک تقریبا با دوره ظهور سبک باروک همزمان گردید و بوسیله طرفداران بی مار سبک باروک پس زده شد. سبک نئوکلاسیک نیز با تابعیت از سبک رنسانس از معماری یونان و روم باستان پیروی نمود. وجه تمایز سبک نئوکلاسیک با سبک رونسانس در تاثیر پذیری بیش از حد سبک نئوکلاسیک از سبک کلاسیک است.
این سبک در برخی موارد اِلمان های سبک کلاسیک را بدون هیچ تغییرو عینا شبیه آن، در بناهای متاثر از خود به کار می گرفت. در دوره نئوکلاسیک، شاهد تولد دوباره سبک کلاسیک هستیم؛ ستون ها، گنبدها و سنگفرش هایی که یادآور جد خود یعنی سبک کلاسیک هستند.
کاخ سفید در واشنگتن دی سی، موزه ارمیتاژ در سن پترزبورگ و دروازه برندنبرگ در برلین از بناهای شاخص متاثر از سبک نئوکلاسیک هستند.
# معماری هنرنو »» فراخواندن طبیعت و گیاهان
بازه زمانی : 1910-1890 میلادی
سبکی که کمتراز نیم قرن مهمان معماری بود. این سبک در اواخر قرن نوزدهم زاده و تا اوایل قرن بیستم زیست. این سبک معماری از احام طبیعت و گیاهان ایده گرفته و آنرا در ظاهر بناها به کار می گرفت. یکی از شاخص های ماندگار این سبک استفاده از انحنا و خمیدگی در سازه ها بود.
هرچند که معماری هنر نو عمری کوتاه داشت اما شهر پاریس در همین مدت کوتاه از این سبک بهره بسیاری برد.
خطوط خمیده و انحناها و استفاده تزیینی از این فرم ها ( که بر گرفته از شکل گیاهان بود) از نمودهای بارز این سبک است. موزه اورتا در بروکسل، ورودی مترو پاریس و ساختمان لاویروت پاریس از سازه های متاثر از سبک هنر نو هستند.
# معماری آرت دکو »» مام زرق و برق
بازه زمانی : 1930-1915 میلادی
پیشینه ی زرق وبرق وشکوه و جلال معماری قرن بیستم به سبک آرت دکو یا معماری تزئینی باز می گردد. این سبک از معماری در عین سادگی با ظاهری گران قیمت و خیره کننده پا به عرصه معماری نهاد. ساده اما شیک !
یکی از دلایل کمرنگ شدن زودهنگام این نوع معماری، گران قیمت و پر زرق و برق بودن این نوع از معماری است. استفاده از کروم در نمای ساختمان ها، بهره بردن افراطی از نقوش هندسی و رنگ های زنده از نمادهای این سبک از معماری است.
ساختمان کرایسلر، ساختمان امپایر استیت از جمله بناهای متاثر از سبک آرت دکو می باشند.
# معماری مدرن »» ساختارهای چهارگوش
بازه زمانی: اوایل قرن بیستم
معماری مدرن بر مینیمالیست ( ساده گرایی) تاکید دارد.سبکی که مخالف ظاهر تزیینی است؛ این سبک موکد این جنبه از معماری است که طراحی و فرم بایستی تابع عملگرایی باشد. استفاده از ساختارهای چهارگوش و پنجره های بزرگ موید سبک مدرن می باشد.
شکل کلی سبک مدرن پیرو سادگی و عدم کاربرد تزیینات است. استفاده از خطوط زاویه دار ( برخلاف نقوش و اشکال مدور ومنحنی سبک کلاسیک) از ویژگی های بارز سبک مدرن می باشد.
ساختمان شهرداری بوستون، باربیکن در لندن و فالینگواتر یا خانه آبشار در پنسیلوانیا از بناهای متاثر از معماری مدرن می باشند.
# معماری هایتک »» تکنولوژی پیشرفته
بازه زمانی : 1985-1960 میلادی
معماری هایتک را به پشت و رو پوشیدن لباس تعبیر نموده اند. چرا که این نوع از معماری تمامی اِلمان هایی که پیش از این برای مزین نمودن داخلی بنا مورد استفاده بود را به بیرون آورده است! البته این به این معنا نیست که داخل بنا خالی از اکسسوری ها شده است، خیر. این سبک برای داخل بنا نیز فرم های انعطاف پذیری را در نظر گرفته است.
استفاده از مصالحی چون لوله ها و سایر تجهیزات ساخت در ظاهر سازه و کاربرد افراطی از نورپردازی از شاخصه های این سبک به حساب می آید. مرکز ملی فرهنگ و هنر جرج پمپیدو پاریس، بانک هنگ کنگ و شانگهای از جمله بناهای متاثر از این سبک هستند.
# معماری پست مدرن »» انعطاف پذیر و زیبا
بازه زمانی : دهه 60 میلادی تا امروز
سبک معماری پست مدرن شکل زیبا و منعطف سبک مدرن به حساب می آید. اِلمان های سبک مدرن به شکلی زیبا و انعطاف پذیر در سبک پست مدرن نمود پیدا کرده اند. مطرح شده است که حتی سبک پست مدرن از جنبه های طنز و شوخ طبعی در طراحی های خود بهره می برد.
در سبک پست مدرن گاهی نیز گذری به سبک کلاسیک زد می شود که البته این اِلمان ها دستخوش تغییرات بسیاری است. استفاده از رنگ های شفاف و اشکال یرمعمول که گاهی یادآور سبک کلاسیک است، از شاخصه های سبک پست مدرن است.
ساختمان 6 MI لندن و ساختمان پرتلند از جمله بناهای متاثر از معماری پست مدرن هستند.
# معماری نئو فیوچریسم
بازه زمانی : دهه 60 میلادی تا کنون
به مثابه فیلم های علمی و تخیلی هالیوودی، این سبک نیز با بهره بردن از تکنولوژی روز دنیا و البته افزودن چاشنی خلاقیت، مرزهای معماری را جابه جا نموده است. این سبک متریال ها و اجزا مختلف را به گونه ای کنار یکدیگر چیدمان نموده که دیدگان شکلی کاملا متفاوت از معماری را نظاره گر هستند.
بناهایی که به طرز عجیبی پیچ خورده اند؛ سازه هایی که به زاویه ای تکیه داده اند که باورش برای مخاطب سخت است و… از ویژگی های این سبک می باشد.
اشکال هندسی قطعه قطعه لِگو مانند یا پیچش های افراطی در بناها از نمودهای این سبک است. مرکز فرهنگی حیدرعلی اُف در آذربایجان وشهر هنرها و علوم در والنسیا از بناهای متاثر از این سبک معماری هستند.
# معماری ساختار شکن »» اشکال سیال و ظاهری عجیب
بازه زمانی : دهه 60 میلادی تا کنون
شاید بتوان گفت که عجیب و غریب ترین سبک معماری، سبک ساختار شکن است. دراین سبک، ساختمان ها به نحوی طراحی می گردند که گویی در حال ذوب شدن هستند. محدودیتی در طراحی مواج سبک ساختار شکن وجود ندارد. اصولا این معماری همراه با سطوح شیب دار، مواج، کج و کوله است. هر چند هرج و مرج در طراحی این ساختمان ها بُلد است، اما این هرج و مرج قانونمند است.
از نمودهای این سبک می توان به اشکال سیالی اشاره کرد که با متریال های بازتاب دهنده نور ساخته شده اند. موزه گوگنهایم بیلبائو، موزه فرهنگ پاپ در سیاتل از شاخصه های این سبک ساختار شکن به حساب می آیند.
# معماری آسیایی
شاید بتوان این سبک را از اصول اروپایی و مذاهبی چون بودایی، هندو و… متاثر دانست. قاعدتا هر سبک، ویژگی های متمایزی را بر بدنه معماری آسیایی الحاق نموده است. به عنوان مثال معماری بودایی، تنوع منطقه ای شگفت انگیزی را به نمایش می گذارد.
معابد هندو ( که قدمتشان به دو قرن پیش از میلاد باز می گردد) نمود دنیای بزرگ و خرد می باشد. اما غالب کلی کشورهای آسیایی به دلیل وجود مذاهب خداگرایی، منتج به خلق اشکالی خاص گردیده است. اشکالی که پایه ثابتی داشته و شاید در شاخ و برگ گیری از یکدیگر متمایز شده اند.
# معماری اسلامی
قرن هفتم میلادی، تاریخ تولد سبک اسلامی را رقم زده است. سبک اسلامی، اشکالی را از خاورمیانه و بیزانس اخذ، تلفیق و متحول ساخت تا پاسخگوی مذهب و نیازهای جامعه اسامی باشد.
نوع معماری اسلامی در خاورمیانه، هند، اسپانیا و افریقای شمالی مشهود می باشد. یکی از نمودهای پرتکرار معماری اسلامی، طاق های هلالی شکلی است که تقریبا در هر جایی به چشم می خورد.
بازه زمانی : 5000 سال پیش از میلاد تا کنون
رعایت فرم و مقیاس، خلاقیت سازه ای به ویژه در گنبد و طاق؛ نبوغ در دکور و طراحی فضای داخلی از نمودهای سبک معماری ایرانی می باشد. ورودی های مشخص،توجه به بناهای نبش تقاطع ها، استفاده از قوس ها برای تزیینات بنا، عدم تقارن در نماها، تغییر در تقسیم بندی دهانه ها در نماها از شاخصه های معماری ایرانی می باشد.
نمونه های معماری ایرانی منحصر به داخل ایران نیست و نمونه های شاخص این هنر بی بدیل قابل رویت ازسوریه تا شمال هند و مرزهای چین است.
تخت جمشید، سی و سه پل، میدان نقش جهان، عالی قاپو، مسجد جامع اصفهان، مسجد شیخ لطف اله، گنبد کاووس، باغ فین کاشان، چهل ستون، خانه بروجردی ها، مدرسه چهارباغ و… از نمودهای سبک ایرانی هستند.
سبک شناسی معماری ایرانی شیوه هایی است، این شیوه ها عبارتند از :
- شیوه معماری باستانی ایران ( پیش از اسلام )
- شیوه معماری سنتی ایران ( دوره های اسلامی)
- شیوه معماری ایرانی قبل از مدرنیسم
- شیوه معماری بین المللی
- شیوه معماری مدرنیسم
- شیوه معماری القاطی ( ترکیب دو یا چند شیوه )
خودتان را به روز رسانی کنید
این هنر زیبا رشته ای است که نیاز بازبینی و به روز رسانی روزانه دارد. فرقی نمی کند که فارغ التحصیلی تازه کار باشید یا معماری چیره دست؛ نیاز حرفه شما به روز رسانی مداوم است. با نرم افزارهای روز دنیا در زمینه معماری آشنا شوید. حداقل یک زبان زنده دیگر ( ترجیحا زبان انگلیسی ) بیاموزید. هر روز نکته ای جدید فرا گیرید. فراموش نکنید.
امید که مطالب ارائه شده مفید واقع گردیده باشد. سپاس که تا پایان این مقاله با ما همراه هستید.
